Doula som diggar dans og dugnad

– Eg klarer meg godt økonomisk. Stort sett kjøper eg det eg vil, men har eigentleg ikkje så store materielle krav. Eg er meir oppteken av å gjera enn å kjøpa.

I koronatida kunne det vera utfordrande økonomisk, seier ho, men mange var i same situasjon som henne. Det ordna seg.

For tida er ho administrerande koordinator på Hardangerakademiet i Jondal. Der driv ho med tilrettelegging av leirskuletilbod for Ullensvang herad. I tillegg planlegg ho ferieopphald for born i regi av Raudekrossen. I dette opplegget skal born få leika og oppleva aktivitetar på fjorden og i fjellet i sommar. Hardangerakademiet har òg overnattings- og fritidstilbod for turistar.

Lærar, men ikkje i skulen

Ida har ein bachelor i idrett og kroppsøving og tilleggsutdanning innan tilrettelegging av fysisk aktivitet for born og vaksne med særskilde utfordringar. Likevel vil ho ikkje inn i skuleverket som kroppsøvingslærar.

Ho har prøvt seg som korttidsvikar når ho hatt bruk for ekstra inntekter, men det har ikkje gjeve meirsmak. Fagkompetansen har ho likevel fått bruk for som breførar på Folgefonna, landsbylos i Jondal og no som pedagogisk tilretteleggjar på Hardangerakademiet.

Kulturskulen, derimot, trivst ho i. For tida har ho deltidsjobb som danselærar i kulturskulen i Ullensvang.

Heimekjær og rotlaus

– Eg berre må dansa! Eg dansar rundt om i huset til sonen min blir flau, men det kjem han til å måtta leva med. For når eg dansar, forsvinn tid og stad og kvardagslege utfordringar. Dansing gjev meg så mykje energi, nærvær og glede!

Dansing er ein av grunnane til at Ida leiger husvære både i Bergen og i Kvam. Bergen lokkar med alle sine konsertar og kurs innan dans og musikk. For tida lærer ho seg reaggeaton, afro fusion, house og commercial jazz, danseformer som inneheld mange ulike stilartar og rytmar.

– Eg sluker alt innan dans! Eg er alltid på leiting etter å læra nye dansesteg og -stilar.

Den største veneflokken har Ida i Kvam, seier ho, og dei sterke banda til familien gjer det trygt og sosialt å bu i Kvam. Faren, Terje Jørgensen, bur i Odda, og mora, Mary Ann Sørheim, i Jondal. I tillegg betyr det mykje for henne at det er lett å koma seg ut i naturen.

– Eg veit enno ikkje kor eg vil slå meg ned fast. Eg er nok heimekjær og rotlaus på same tid, og prøver å balansera dette så godt eg kan.

Eventyrlyst

Danselysta motiverte henne til å ta eit år på danseline på folkehøgskulen Trøndertun, sør for Trondheim, etter ho var ferdig med vidaregåande skule i Øystese. Her fekk ho læra jazzballett, ballett og ulike former for samtidsdans.

Vegen vidare gjekk til årsstudium for utøvande dans på det vidgjetne The Liverpool Institute for Performing Arts (LIPA) i Liverpool. Saman med andre studentar frå Noreg og Storbritannia budde ho i Lennon Studios.

– Fantastisk å flytta vekk, ordna opp sjølv og møta folk frå andre kulturar! Det passa perfekt til vitelysta mi.

Ida ville sjå meir av verda og reiste nokre månader rundt som ryggsekkturist i Søraust-Asia saman med veninner. Reiseruta vart til etter kvart, ingenting var nøye planlagt. Å ta seg fram med buss, tog, fly og båt var enkelt og billeg.

– Me møtte masse ungdomar frå heile verda. Skikkeleg kjekt!

Vidare gjekk ferda til Buenos Aires i Argentina for å studera latinamerikansk litteratur, kultur og språk.

– Den viktigaste grunnen til at valet vart Argentina, var tango!

Ida vart så oppslukt av tango at ho reiste heim til Noreg for å jobba og spara opp nok pengar til fleire turar til tangolandet i Sør-Amerika.

– Eg elskar tango! Det er ein utfordrande dans, men når begge kjem inn i flyten og følgjer kvarandre, gjev det ei utruleg sterk meistringskjensle.

No for tida dansar ho altfor lite tango, seier ho. Ho har vore innom dansekveldar, milonga, i Bergen, men har ikkje prioritert det høgt nok til å bli ein del av tangomiljøet igjen. I tango bør ein helst ha dansepartnar, og det har ho ikkje funne.

Kvinnehelse

I Bergen har Ida deltidsjobb hjå Bambus familieklinikk, ei privat bedrift med jordmor, kiropraktor og doula (fødselshjelpar), som tilbyr kvinner og barn støtte gjennom svangerskap, fødsel og barseltid.

Då Ida gjekk gravid for seks år sidan, byrja ho interessera seg for kvinnehelse, spesielt alt som hadde med den sårbare tida før og etter ein fødsel. Det resulterte i utdanning som fødselshjelpar, eller doula, som er yrkesnemninga. Ein doula har ikkje medisinske oppgåver, men skal vera til stades under heile fødselen for å støtta og rettleia kvinna/paret. Doulaen samarbeider med jordmor om å gjera fødslar så trygge og harmoniske som råd er.

Her på Vestlandet er ikkje tilbodet om doula så godt kjent, fortel Ida, men i Oslo-området er det meir vanleg at folk med god råd skaffar seg fødselshjelpar.

– Dette er ei privat teneste, som ikkje alle kan prioritera økonomisk, og det er trist.

Det offentlege helsevesenet skulle hatt meir fokus på det som gravide og barselkvinner treng, meiner Ida. Ho peikar òg på at fødeinstitusjonar over heile landet vert lagde ned eller sommarstengde. Denne utviklinga er negativ for samfunnet, trur Ida.

– Å setja barn til verda er trass alt noko av det største som skjer i livet, og det pregar livet vårt i stor grad.

Å leggja til rette for ein god start på livet for barn og foreldre er viktig for heile familien, meiner Ida. Ho trur òg det kan vera samfunnsøkonomisk lønsamt.

Noreg er det tryggaste landet å føda i, seier Ida, men ho hevdar at det er stort fokus på prosedyrar og tidlege intervensjonar ved fødslar på sjukehusa. Ifølgje helsedirektoratet.no vert mellom 25 og 30 prosent av alle fødslar i Noreg sette i gang. Ho trur det ofte er økonomi og effektivitet som styrer behandlinga av dei fødande. Ho stolar på tenestene i helsevesenet, men meiner likevel at ein kunne ha større tru på at kvinner i dei fleste tilfelle kan føda barn på naturleg vis.

– Me skulle hatt meir søkjelys på medmenneskeleg omsorg og oppfølging som styrkjer kvinna. Ein treng tryggleik, ro og tid ved fødsel. For mange fødande kan det kjennast trygt å ha nokon som er til stades gjennom fødselen. Helsepersonell som må springa ut og inn og har mange å ta vare på samtidig, er ikkje alltid nok.

Stressmeistring

Som doula brukar ho òg kunnskapane sin innan yoga. Både gravidyoga, gravidmassasje og barselmassasje kan hjelpa kvinner i perioden rundt fødsel og barseltid.

Heilt sidan ho gjekk på folkehøgskulen, har Ida drive med ulike typar yoga og teke instruktørutdanning i ashtanga vinyasa, mediyoga, mediyoga for kids og gravidyoga. Desse typane tek utgangspunkt i asiatisk filosofi og religion. Det religiøse aspektet er ikkje viktig for Ida, men ho tek til seg levereglane som yoga representerer. Spesielt medvitet om pusten som ankeret i kroppen i all aktivitet sit spikra i alt ho gjer.

Sidan 2016 har ho hatt ulike typar yogakurs i Jondal og Kvam.

– Det handlar om å roa ned tempoet, redusera stressnivået og verta medviten om eigne tankar, kjensler og handlingsmønster. Yoga er ikkje for alle, men mange ville nok hatt utbyte av enkle yogaøvingar.

Aktiv barndom

Foreldra til Ida skilde seg då Ida var lita, og Ida budde saman med mora ulike stader i Norheimsund og Øystese til mora kjøpte hus på Lundanes då Ida var ni år. No leiger Ida dette huset av mor si.

Ida har heilt sidan barndomen hatt eit spesielt forhold til Lundanes. Fleire av dei beste venene hennar budde her, og hjå familien til besteveninna, Sigrid Helen Vestrheim, hadde Ida eit eige rom ho kunne bruka så mykje ho ville. Ho minnest at ho og jamaldringane i barneskuletida fekk fridom til å utfalda seg utan omfattande kontroll av føresette. Det var mykje aktivitet i både 4H og speidargrupper.

– Me oppretta ein klubb for det meste.

I kaninklubben var medlemene spesielt opptekne av kaninhopping, stamtavler og rasar. Det aula med kaninar.

– Det vart kanskje noko innavl, men eg hugsar ikkje at det var noko stort problem.

Hest var ein populær hobby i Øystese i hennar oppvekst, spesielt blant jenter. Ida har brukt mykje tid på Evjo og Børve med andre hesteinteresserte, og ho hadde i ungdomstida eigen hest på hestesenteret ved Esso-stasjonen. På den vidaregåande skulen i Øystese nytta Ida og venene seg av tilbodet om hest som valfag.

Frå hest til dans

Ida og mora flytta til Torsnes for å busetja seg på garden til sambuaren til mora då Ida byrja på ungdomsskulen. Kulturskulemiljøet i Jondal var variert og godt, seier Ida, og ho vart med i grupper som laga oppsetjingar med song og musikk. Det fanst ikkje tilbod om opplæring i moderne dans i Jondal, så ho måtte til Strandebarm for å vera med på dansekurs.

Medan ho gjekk på vidaregåande skule i Øystese, drog ho til Bergen ein gong for veka for å oppsøkja dansemiljø. Ingen av venene hennar delte den intense danselysta, difor la ho i veg åleine.

Ida seier at ho alltid har likt livsstilen på ein gard, og ho har hatt glede av å vera med i arbeidet heime på Torsnes. Difor tok ho agronomutdanning på Stend jordbruksskule, men fram til no har det ikkje laga seg med eige gardsbruk.

– Eg er bevisst på å kjøpa kortreist mat, gjerne økologisk, men eg er ikkje vegetarianar. Eg trur kroppen vår treng animalsk føde òg.

Ida har ein son som vert fem år i september. Familien til Ida stiller opp som barnevakt i Øystese når det trengst, og guten likar seg godt på garden på Torsnes med «goffar», mormor og Ida si syster, Hanna, når ho er heime frå studia.

Foreldreansvaret gjer at Ida må planleggja aktivitetane sine nøye, men seier ho har lært seg til å vera strukturert.

Frivillig i ymse roller

– Folk som ikkje er med på frivillig arbeid, går glipp av mykje! Ein må hiva seg med på noko for å skjøna kor kjekt det er.

Ida har vore med som frivillig på Bygdalarm heilt sidan Arne-Kristian Glück-Teigland arrangerte den første festivalen i 2007. Ho har vore artisttaus, trivselsvakt og Lurkalarm-ansvarleg. Sidan 2018 har ho vore festivalleiar med ansvar for at alt klaffar første helga i juli. Koronaen la ein dempar på aktiviteten eit par år, men no kan folk samlast igjen utan restriksjonar.

– Bygdalarm surrar i hovudet heile året!

Ho har flinke folk med seg i styret, seier ho. Somme har vore med i årevis, andre er nye. Kvar styremedlem har sitt eige ansvarsområde, og styret har etter kvart skaffa seg omfattande røynsle som festivalarrangør. Mange ulønte årsverk ligg bak eit slikt arrangement som Bygdalarm.

– Nye og yngre krefter er alltid velkomne i dugnadsgjengen!

Dette året har festivalen fått rekruttert nokre avgangselevar frå Kvam vidaregåande skule, og det trur ho lovar godt for framtida.

– Ein opplever festivalen på ein annan måte når ein har vore med i dugnadsgjengen enn når ein berre kjøper seg festivalbillett. Det er minst like kjekt å vera frivillig!

Det er vanskelegare å få folk til å ta på seg frivillig arbeid no enn tidlegare, seier Ida. Ho vonar likevel at folk får augo opp for gleda med å skapa noko som er større enn ein sjølv.

– Bygdalarm samlar folk frå ulike delar av landet og skapar identitetskjensle, venskap og samhald.

Ida er takksam for at store delar av næringslivet i Kvam bidreg med praktiske ting og støttar opp økonomisk år etter år.

– Folk ser ut til å vera glad i Bygdalarm, og me som leiar festivalen, er stolte over arbeidet vårt!

Alltid på leiting etter nye prosjekt

Ida har vanskeleg for å bestemma seg for kva som er viktigast for henne i arbeidslivet og i fritida. Tida strekkjer ikkje alltid til, ho har meir enn nok prosjekt på gang, seier ho.

– Eg burde kanskje avgrensa aktivitetane mine og verta skikkeleg god på eitt område, men det finst så mykje eg framleis har lyst å læra og gjera! Me får sjå, kanskje eg ein dag får bruk for agronomutdanninga eg fullførte i 2017?