Jaktar på grå skadegjerarar

Auka bestand av grågås har gjeve bønder i Kvam problem. Løyve til tidleg jakt vart gjeve for å avgrensa omfanget. Nokre av dei felte gjæsene vert mat.

«Grågåsa e av de fuglan som fer – kjæm og fer», syng Kari Bremnes. Dei lokale bøndene kryssar truleg fingrane for at dei fer.

– Grågåsa et mykje gras. Det graset som er att, vert fullt av drit. For bøndene kan dette vera eit stort problem, då kvaliteten på mjølka til kyrne vert dårlegare, fortel Arild Alvsåker.

Alvsåker er formann i Norheimsund hjortevald. Han fekk meldinga frå kommunen om at det i år vart opna for tidleg jakt på grågås.

– Me ser at talet på grågjæser aukar. Då må me prøva å avgrensa omfanget medan det enno er mogleg å klara det, seier han.

Avlingar og ureina fôr

Søknaden om løyve til tidleg jakt vart send til Fylkesmannen av viltkonsulent Rolf Erling Loe. Loe fortel at fleire grunneigarar fyrst søkte til Fylkesmannen av di dei var sterkt plaga med beiteskadar og ureining av fôr.

– Bønder i heradet opplever stadig aukande beiteskadar på innmarka. Skadane medfører reduserte avlingar og ureina fôr. Det medfører auka kostnadar for dei som driv landbruksnæring. Med jaktstart så seint som 10. august er jakt som tiltak for bestandsreduksjon lite effektiv, da grågåsa trekker ut av området på denne tida. Med tidlegare jaktstart og god organisering kan ein få hausta noko av bestanden før grågåsa startar hausttrekket, står det i søknaden frå kommunen.

Det vart gjeve løyve til jakt på grågås mellom midnatt og klokka 10.00 frå 26. juli til 9. august. Føremålet var ifølgje forskrifta «å avgrense skadeomfang på dyrka mark og regulere grågåsbestanden i tråd med lokale bestandsmål gitt i kommunal forvaltingsplan for gjæser i Kvam herad.» Løyvet gjeld berre for dyrka mark der gjæsene er til plage, fortel Loe.

– Det krevst planlegging

– Bestanden har vore aukande dei siste åra, og me ser at gjæsene også kjem til nye område, til dømes ved Movatnet. Dette er eit problem mange stader i landet, til dømes i Fusa, rundt Bergen og i Trøndelag. Ved ei opning for tidleg jakt opnast det også for at grågåsa kan nyttast som ein jaktbar ressurs. Ein del kan nok verta meir positive til dei når dei ser at dei kan utnyttast til inntekt ved mellom anna sal av jaktkort. Det er heilt sikkert jegerar som er interesserte i å jakta på grågås, seier Loe.

For at jakta skal vera effektivt og rett utført, må det organisering til, meiner Loe.

– Det nyttar ikkje å berre jakta ein og ein. Ein klarar ikkje å fella nok om ein ikkje samarbeider. Dette skuldast at grågåsa er sky. Ein kan til dømes ikkje jakta på dei kvar dag. Det krevst planlegging og tilrettelegging, og det vert forsøkt å organisera jakta for å få eit system på det. Målet er å stabilisera bestanden og avgrensa skadeomfanget. Ein skal ikkje utrydda grågåsa, men få kontroll på situasjonen, seier viltkonsulenten.

Rask utvikling

Alvsåker fortel det er krevjande å jakta på gjæsene ved Movatnet, av di området er så flatt.

– Ein kan ikkje nytta rifle, og det er vanskeleg å koma nær nok til å kunna nytta hagle. Det fører til at ein gjerne må opp klokka fem om morgonen for å rekka dei når dei går til eller frå beitet. Me skulle nok ha nytta meir tid til å jakta om det skulle hatt ein avgjerande effekt, seier han.

Sjølv har han sett flokkar på opp mot seksti gjæser ved Movatnet. Slikt førekom ikkje for eit par år sidan.

– Nokre år tilbake var her omtrent ingen. Dei var kanskje nett innom om hausten og våren, men ikkje heile sommarsesongen, seier han.

– Eg trur det vert knallgodt

Ein av dei som har delteke i jakta på grågås, er Bjørn Mo.

– Eg ynskte fyrst og fremst å vera med av di eg er jaktinteressert. I tillegg såg eg kor mykje skade gjæsene gjorde. Kombinert med den varme sommaren med lite vatn treng bøndene minst mogleg ekstra motstand i år, seier Mo.

Jaktkortsal kan visa seg å ikkje vera den einaste måten å utnytta grågåsa som ressurs. Mo har grågåskjøt liggjande til mørning i kjøleskapet. Det skal etast.

– Eg har ikkje smaka det før, og er spent på korleis det smakar. Eg søkte litt på nettet og fann ut at det var vanleg å eta gås i Danmark. Då leita eg meg fram til nokre oppskrifter. I varmen som har vore er det vanskeleg å skulla lata kjøtet henga slik eg eigentleg hadde ynskt. Difor skar eg ut brystkjøtet og la det til mørning i kjøleskapet. Der skal det liggja i ti dagar, fortel han.

Mo har stor tru på at kjøtet skal verta god mat.

– Kjøtet var heilt raudt, og eg trur det vert knallgodt. Ho eg bur med er nok meir skeptisk, men det trur eg berre skuldast innbilling. Eg skal dela brystet i filetar, steikja det i smør og baka det i omnen.

– Vert motivasjonen større for å jakta når du kan nytta kjøtet til mat?

– Eg må nok smaka på det fyrst, før eg finn ut om det er verdt å fylla frysen med grågåskjøt. Det er kjekt om gjæsene kan nyttast som matressurs, samstundes som dei bør skytast av di dei gjer stor skade, seier Mo.

Eline Sandnes Fosseredaksjon@hf.no