Jordboka – eit berekraftig jordbruk?

Eg har lese Jordboka. For alle som er interesserte i natur, miljø, berekraftig utvikling og ikkje berre VEKST, VEKST og atter VEKST, og svært ofte VEKST i feil retning, slik me har sett fleire døme på i det siste tiåra, så var dette ei bok til ettertanke – godt dokumentert, velskriven, interessant, og tankevekkjande.

Mange av oss har sett det: Frå 1950 talet og utover – nedlagde småbruk, større jordbrukseiningar, større maskinar, meir gift, og større miljøproblem, dårlegare avlingar, og utarma jord som resultat. Men me har ikkje visst årsaka til elendet.

Boka til professor Dag Jørund Lønning (frå Stord) gjev oss overtydande vita om kva som skal til for å snu denne negative trenden for jordbruk og klima. Det svært få har visst (i alle fall her til lands), er at svaret ligg i molda, og ikkje først og fremst i stordrift og sprøytemidlar, slik det etablerte synet har vore dei siste åra. Dei små, små krypa (mikroorganismane) som me ikkje ser med augo, og av den grunn ikkje forstår kva for oppgåve dei har, er sjølve livsgrunnlaget for plantene/vokstrane og til sist for oss menneske. Dette livet har me gjennom mange år trampa ned med tunge maskinar, og drepe med gift – utan å veta det, men kanskje etter kvart anar?!

Men ei slik bok vert nok ikkje lansert utan at «det etablerte syn» på landbruk og klima tek til motmæle. Det har me alt sett eksempel på. Her er det nok mykje som står på spel for mange. – omstilling i stor stil.

Det å seia at mykje av det som er blitt gjort innanfor landbrukspolitikk dei siste tiåra, er feil, nærmast bortkasta, skadeleg, er dramatisk. Konsekvensane for ei omlegging etter Lønnings oppskrift vil verta formidabel, men antakeleg heilt uunngåeleg om me fortsett skal kunna dyrka mat til verda.

Eit par sitat frå boka:

• «Løyndomen ligg definitivt ikkje i kjemilaboratoriet eller hos maskinprodusenten. Løyndomen ligg i molda. I det me tar på og går på dagleg. Løyndomen ligg der me alle kom frå, og dit me alle skal.»

• «Verdas kanskje mest økonomisk produktive bønder verken pløyer, gjødslar, sprøyter eller lukar.»

Landbruksfolk og politikarar bør absolutt lesa boka – og, ikkje minst, prøva å forstå kva han eigentleg har skrive. (nokre har nemleg uttalt seg utan å ha lese boka – altså førehandsdømmande)

Lønning har lagt ned eit stort arbeid om dette viktige temaet – mold og liv – for at fleire skal få augo opp for kor viktig det er. Omstillingar i stor stil må til – politisk, kunnskap/opplæring, utstyr m.m. bør tenkjast ut og planleggjast i tide, og me treng FORVALTAREN og slett ikkje EROBRAREN sin vekstpolitikk.

Lauritz Eide